KASLAR gibi beynin de farklı düşünme yolları olduğunu ve bunun geliştirilebileceğini belirten Prof. Dr. Arzu Aral, “Beyninizi spor salonuna götürmek için ihtiyacınız olan şey, her gün küçük bir egzersiz. Beynini güçlendirmek için pahalı kurslara veya özel cihazlara gerek yok. Her gün birkaç dakika ayırarak düşünme yollarını çalıştırmak mümkün” dedi.
Yeditepe Üniversitesi Sinirbilim Doktora Programı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Arzu Aral, beynin çalışma sistemine ve gelişimine ilişkin bilgiler verdi. Düşünmenin tek bir yolu olmadığını belirten Prof. Dr. Arzu Aral, “Tıpkı kaslarımız gibi beynimizin de farklı ‘düşünme yolları’ var ve bu yolları geliştirmek mümkün” dedi. Aral, düşünme biçimlerini yedi başlıkta özetledi:
- “Eleştirel Düşünme: Bilgileri sorgulamak ve doğruluğunu kontrol etmek.
- “Analitik Düşünme: Sorunları parçalara ayırmak ve neden-sonuç ilişkilerini görmek.
- “Soyut Düşünme: Kavramlar ve fikirler üzerinden, gerçeklerin ötesinde bakmak.
- “Yaratıcı Düşünme: Alışılmış kalıpların dışına çıkarak yeni çözümler üretmek.
- “Somut Düşünme: Günlük detaylara ve pratik uygulamalara odaklanmak.
- “Yakınsak Düşünme: Farklı seçenekler arasından en uygun çözümü seçmek.
- “Iraksak Düşünme: Sınır koymadan olabildiğince fazla fikir üretmek.”
Herkesin bu düşünme yollarını kullandığını, bazı konularda güçlü bazı konularda ise daha az güçlü olduğumuzu ifade eden Prof. Dr. Aral, “Ancak bu, değişmez bir kader değil. Beynimizin en güçlü özelliklerinden biri nöroplastisite, yani öğrenme ve deneyim yoluyla kendini yeniden şekillendirebilme kapasitesi. Yaratıcı olmadığını düşünen biri, düzenli fikir üretme egzersizleri ile hayal gücünü geliştirebilir. Karar vermekte zorlanan biri, küçük seçimlerde artı-eksi listeleri yaparak karar alma becerisini geliştirebilir. Bu konuda karşımıza çıkan farklılıklar, “’eğilimlerimiz, çevresel faktörler ve deneyimlerimizden’ kaynaklanıyor” diye konuştu.
‘BEYİN VE BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ: SAĞLIĞIMIZ İÇİN BİRLİKTE ÇALIŞIYORLAR’
Beynimiz ve bağışıklık sistemimiz arasında karşılıklı ve güçlü bir ilişki olduğuna işaret eden Prof. Dr. Arzu Aral, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Stres, uykusuzluk ve yoğun iş temposu sadece zihinsel performansımızı değil, bağışıklık sistemimizi de etkiler. Düzenli uyku, dengeli beslenme ve stres yönetimi hem beynimizin hem de bağışıklık sistemimizin güçlü kalmasını sağlar. Yoğun stres beynimizin karar alma süreçlerini etkilerken, bağışıklık sistemimizi de baskılayabilir. Düzenli uyku ve nefes egzersizleri hem zihinsel hem fiziksel sağlığımız için kritiktir”
Halk arasında ‘Ben doğuştan böyleyim, değişebilir miyim?’ sorusunun sıkça sorulduğuna dikkati çeken Arzu Aral, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Önemli olan, hangi düşünme tarzını daha çok kullandığımızı ve hangilerini geliştirmeye ihtiyaç duyduğumuzu fark etmek. Kısacası, yetenek önemli, ama asıl fark düzenli çalışma ve pratikle ortaya çıkıyor. Beyninizi spor salonuna götürmek için ihtiyacınız olan şey basit: her gün küçük bir egzersiz. Beyninizi güçlendirmek için pahalı kurslara veya özel cihazlara gerek yok. Her gün birkaç dakika ayırarak düşünme yollarını çalıştırmak mümkün. Bu egzersizler zihinsel pratiğinizi artırabilir; tıpkı düzenli spor yapan bir kişinin kaslarını güçlendirmesi gibi, beyninizi de farklı açılardan çalıştırabilirsiniz.”
Prof. Dr. Arzu Aral, beynimizi güçlendirmek için yapılabilecekleri ise şöyle sıraladı:
- “Eleştirel düşünme: Bir sosyal medya paylaşımını gerçek mi, yoksa yanlış mı, diye sorgulayın.
- “Analitik düşünme: Günlük bir problem için 3 olası çözüm yazın ve artı-eksi değerlendirin.
- “Soyut düşünme: Bir olayı farklı bir perspektiften hayal edin veya hikayeleyin.
- “Yaratıcı düşünme: Bugün sıradan bir nesneyi 5 farklı şekilde kullanmayı hayal edin.
- “Somut düşünme: Günlük yapılacaklar listesi oluşturun. Günün sonunda neyi başardığınızı işaretleyin ve kendinizi ödüllendirin.
- “Yakınsak düşünme: En iyi kararı vermek için arkadaşınıza sorun, farklı fikirleri karşılaştırın.
- “Iraksak düşünme: Elinizdeki nesneyi komik, garip veya akılcı 3 farklı şekilde hayal edin.
- “Beslenme ve zihinsel performans: Omega-3, antioksidanlar ve lifli gıdalar beyin fonksiyonlarını ve bağışıklık sistemini destekler.
- “Bilgi yönetimi: Gereksiz bilgiler dikkat dağıtabilir; önemli olan, öğrenmek istediğiniz bilgiyi seçmek ve anlamak.
- “Algıyı yönlendirmek: Dikkatinizi önemli bilgilere odaklayarak öğrenmeyi optimize edebilirsiniz; örneğin çalışma sırasında telefon bildirimlerini kapatmak etkili olur.
- “Farkındalık ve nefes egzersizleri: Küçük meditasyon veya nefes teknikleri, stresi azaltır, beyin ve bağışıklık sağlığını destekler.”